چگونه از ساعت‌های قدیمی و آنتیک خود نگهداری کنیم تا ارزش آن‌ها حفظ شود؟

آلبرت انیشتین می گوید: «زمان یک مفهوم انسانی است.»؛ بنابراین، نگهداری از ساعت ها به معنای حفظ زمان و تاریخ است. تصور کنید که یک ساعت قدیمی را از پدربزرگتان به ارث برده اید. این ساعت نه تنها یک وسیله برای نشان دادن زمان است، بلکه داستان ها و خاطراتی را با خود حمل می کند. با این حال، اگر به درستی از آن نگهداری نشود، ممکن است ارزش خود را از دست بدهد.
نظرسنجی ها و آمار نشان می دهند قیمت ساعت های آنتیک در دهه اخیر به طور میانگین ۱۵ درصد افزایش یافته است. این افزایش قیمت، اهمیت نگهداری صحیح از این اشیاء باارزش را نشان می دهد. در این مقاله، به بررسی روش های مؤثر برای نگهداری از ساعت های قدیمی و آنتیک خواهیم پرداخت.

شناخت انواع ساعت های آنتیک

ساعت های قدیمی و آنتیک از قدیم تا امروز طرفداران خاص خود را دارد. اگر همان ساعت ها از گذشته به امروز ارث رسیده باشند، ارزش آن ها چند برابر می شود و فرد صاحب آن دارایی خاصی با خود حمل می کند. از طرفی نگه داری از این ساعت ها راه و رسم خود را دارد. قبل از اینکه بخواهید از ساعت های آنتیک خود نگهداری کنید، باید انواع مختلف آن ها را بشناسید. ساعت ها به دسته های مختلفی تقسیم می شوند.
ساعت های آونگی (Pendulum Clocks): ساعتی که متعلق به قرن 17 است. ساعت هایی که با دقت بی نظیر خود، زمان را به یک هنر تبدیل کردند و نماد نوآوری در قرن هفدهم هستند. کریستیان هویگنس با کمک آونگ در ساخت این ساعت ها میزان خطا در اندازه گیری زمان را تا 15 ثانیه در روز کاهش داد.
ساعت های کوکی (Cuckoo Clocks): اکثر شما این ساعت ها را در کارتون ها، فیلم ها یا سریال ها دیده اید. پرنده ای که در ساعات مشخص از ساعت بیرون آمده و آواز می خواند. ساعت هایی آنتیک و قدیمی که به صورت دستی در سوئیس و آلمان ساخته می شدند. این ساعت ها به دلیل هنر دست بودن قیمت بالاتری دارند و در روزگار نو به عنوان یک کالای لوکس شناخته می شوند.
ساعت های جیبی (Pocket Watches): قرن نوزدهم شروع استفاده از ساعت های جیبی بود. کالایی که در همان زمان نیز لوکس محسوب می شد. ساعت های که با یک زنجیر به لباس افراد وصل می شد و در ساخت و در دیزاین آن ها اغلب جواهرات به کار می رفت. حتی برخی از آن ها ویژگی های خاصی مانند تقویم، کرنومتر یا حتی نشانگرهای فاز ماه دارند.
برخی ساعت های کوارتز نیز در زمره ساعت های آنتیک قرار دارند. با این حال عمر این ساعت ها به 100 سال نمی رسد. اگرچه امروز افراد زیادی ترجیح می دهند یک ساعت کوارتز متعلق به 1960 دست کنند تا اولد مانی به نظر برسند. 

بیشتر بخوانید: 10 اشتباه رایج در نگهداری و تمیز کردن ساعت های لوکس

عوامل خرابی ساعت های آنتیک

وقتی یک ساعت آنتیک و قدیمی به شما ارث می رسد، یعنی سال ها و شاید قرن ها ارزش پشت آن خوابیده است. به همین سبب باید در حفظ و نگهداری آن کوشا باشید. اغلب افرادی که ساعت آنتیک برایشان به یادگار می ماند نگران این موضوع هستند و می پرسند، چگونه از ساعت های قدیمی و آنتیک خود نگهداری کنیم تا ارزش آن ها حفظ شود؟ پاسخ، شناسایی عوامل مخرب و دور نگه داشتن ساعت از آن هاست.  عوامل مختلفی می توانند باعث خرابی ساعت های قدیمی شوند که در زیر آن ها را می خوانید.
تغییرات دما: دماهای بسیار بالا یا پایین به قطعات داخلی آسیب می رسانند. انتقال ناگهانی از یک محیط سرد به گرم موجب انبساط و انقباض قطعات می شود و بخار آب را به داخل ساعت راه می دهد.
نفوذ آب: ورود آب یا رطوبت به داخل ساعت منجر به زنگ زدگی و خرابی قطعات داخلی می شود. حتی یک قطره آب نیز عملکرد ساعت را مختل خواهد کرد. چراکه ساعت های قدیمی مانند نسل های بعدی خود ضدآب نیستند.
آسیب فیزیکی: ضربه های ناشی از فعالیت های روزمره ممکن است به مکانیزم داخلی ساعت آسیب برساند. افتادن یا فشار ناگهانی می تواند باعث شل شدن یا شکستگی قطعات شود.
جمع شدن گرد و غبار: اگر گرد و غبار به داخل ساعت نفوذ کند، عملکرد مکانیزم را مختل می کند. عدم سرویس منظم ساعت ممکن است به انسداد قطعات و کاهش کارایی آن منجر شود.
خرابی باتری: در ساعت های کوارتز، باتری یکی از عوامل اصلی خرابی است. عمر مفید باتری معمولاً حدود دو سال است و عدم تعویض به موقع آن می تواند باعث توقف عملکرد ساعت شود.
شل شدن پیچ ها: شل شدن پیچ ها به دلیل استفاده مکرر ممکن است باعث عدم حرکت صحیح عقربه ها شود. این مشکل معمولاً قابل تعمیر است.
با توجه به این عوامل، نگهداری مناسب و سرویس منظم می تواند به افزایش عمر ساعت های قدیمی کمک کند.

شرایط نگهداری مناسب از ساعت های آنتیک

فایده این که یک ساعت آنتیک داشته باشید، اما ندانید چطور از آن ها نگهداری کنید تا ارزش شان حفظ شود، چیست؟ در آن صورت به زودی خراب می شوند و دیگر نمی توانید حتی نمادین از آن ها استفاده کنید. برای حفظ ارزش ساعت های قدیمی، شرایط نگهداری آن ها بسیار مهم است.
نگهداری از ساعت های آنتیک نیازمند دقت و توجه ویژه ای به شرایط محیطی است که در آن قرار می گیرند. سه عامل اصلی که در این زمینه اهمیت دارند شامل دما، رطوبت و نور هستند. در ادامه این بخش به بررسی و توضیح این عوامل می پردازیم و نشان می دهیم که چگونه این شرایط برای حفاظت از ساعت های آنتیک ضروری هستند. با کمک این نکات می‎توانید تا مدت ها باز هم از ساعت آنتیک و قدیمی خود استفاده کنید.

دمای مناسب

دمای اتاق باید بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی گراد باشد. ساعت های آنتیک معمولاً از موادی مانند چوب، مس، برنج و شیشه ساخته شده اند که هر یک حساسیت خاصی به دما دارند. در دماهای خیلی بالا، ممکن است چوب دچار پیچیدگی و ترک خوردگی شود. درحالی که دماهای خیلی پایین منجر به انقباض متریل می شود و اتصالات ساعت را ضعیف می کند. حفظ دما در این بازه باعث می شود که اجزای داخلی و خارجی ساعت به طور یکنواخت عمل کنند و از آسیب های ناشی از تغییرات شدید دما جلوگیری شود.
رطوبت کنترل شده
رطوبت باید بین ۴۰ تا ۶۰ درصد باشد تا از زنگ زدگی جلوگیری شود. رطوبت بالا می تواند به زنگ زدگی و خوردگی قطعات فلزی ساعت منجر شود. ساعت های آنتیک ممکن است از آلیاژهای حساس و گرانبهایی ساخته شده باشند که در شرایط رطوبتی بالا با خطر آسیب مواجه هستند. در عوض، رطوبت بسیار پایین نیز می تواند به خشک شدن و ترک خوردن چوب یا دیگر مواد طبیعی منجر شود. بنابراین، حفظ رطوبت در این محدوده کمک می کند تا تعادل مناسب برای اجزای ساعت حفظ شود.

نور غیرمستقیم

قرار دادن ساعت در معرض نور مستقیم خورشید می تواند رنگ و کیفیت آن را تحت تاثیر قرار دهد. نور مستقیم خورشید باعث محو شدن رنگ ها، تغییر فرم و کیفیت مواد استفاده شده در ساخت ساعت می شود. برای مثال، رنگ های مواد چوبی و روکش های لاکی ممکن است در اثر تابش مستقیم نور خورشید کمرنگ شده یا حتی پوسته پوسته شوند. همچنین، حرارت ناشی از نور خورشید می تواند تاثیرات منفی بر روی مکانیزم های داخلی ساعت داشته باشد. از این رو، ماندن در فضای با نور غیرمستقیم، طول عمر ساعت و زیبایی ظاهری آن را حفظ می کند.

چه کارهایی برای نگهداری ساعت های آنتیک لازم است؟

پس از گذر از مرحله شناخت انواع ساعت های انتیک، عوامل خرابی و شرایط مناسب برای نگهداری از آن ها، باید به سراغ روش های نگهداری بروید. در اینجا پاسخ دقیقی برای پرسش خود مبنی بر چگونه از ساعت های قدیمی و آنتیک خود نگهداری کنیم تا ارزش آن ها حفظ شود؟ پیدا می کنید. از تمیز کردن تا سرویس های دوره ای مواردی است که باید برای حفظ ارزش کالاهای آنتیکی مانند ساعت انجام دهید. برای آن که این مراحل را دقیق بشناسید و بتوانید به صورت کامل انجام دهید، در ادامه آن ها را به صورت جزئی بررسی خواهیم کرد.

تمیز کردن منظم

تمیز کردن منظم ساعت های آنتیک نه تنها به حفظ زیبایی آن ها کمک می کند، بلکه عمر و ارزش آن ها را نیز افزایش می دهد. بهتر است از پارچه‎ های نرم مانند پارچه میکروفایبر یا پارچه مخصوص عینک استفاده کنید تا از ایجاد خراش جلوگیری شود. بند ساعت را 30 دقیقه در یک محلول ملایم از آب گرم و صابون نرم قرار دهید تا تمام آلودگی ها خارج شود. سپس بند و نواحی سخت را با مسواک نرم تمیز کنید.
محلول سرکه یا شیشه شور نیز به تمیز شدن شیشه ساعت کمک می‎کند. حواستان باشد برای این ساعت ها، محلول های شیمیایی به کار نبرید. چراکه به سطح شیشه و حتی اجزای داخلی آسیب می رساند. در نهایت برای تمیز کردن ساعت های آنتیک و قدیمی خود برنامه تمیز کردن منظم داشته باشید. برنامه ریزی برای تمیز کردن منظم ساعت های آنتیک نه تنها به زیبایی آن ها کمک می کند، بلکه عمر مفید آن ها را نیز افزایش می دهد.

سرویس دوره ای

سرویس دوره ای یکی دیگر از روش های مؤثر برای حفظ ارزش ساعت های قدیمی است. پیشنهاد می شود که هر چند سال یک بار ساعت خود را نزد یک متخصص معتبر ببرید تا بررسی و سرویس شود. این سرویس شامل بررسی مکانیزم داخلی و تعویض روغن است. اطمینان حاصل کنید که چرخ دنده ها و فنرها به خوبی کار می کنند. همچنین روغن کاری مکانیزم داخلی باعث کاهش سایش و افزایش عمر مفید ساعت می شود. سرویس دوره ای عملکرد ساعت را تضمین کرده و ارزش آن را نیز حفظ می کند.

محافظت در برابر آسیب

آسیب فیزیکی یکی از بزرگ ترین تهدیدات برای ساعت های آنتیک است. برای جلوگیری از آسیب، از جعبه محافظ استفاده کنید. همیشه ساعت را در جعبه محافظ قرار دهید تا از ضربه ها محفوظ بماند. از قرار دادن ساعت در مناطق پرخطر مانند جاهایی که احتمال سقوط یا ضربه وجود دارد، اجتناب کنید. با اتخاذ تدابیر لازم، می توانید آسیب های احتمالی را کاهش دهید. به این ترتیب ارزش ساعت آنتیک شما حفظ می شود و مدت ها می توانید از آن استفاده کنید.

نکات طلایی نگهداری از ساعت های آنتیک

برای نگهداری از ساعت های قدیمی و آنتیک، رعایت نکات زیر بسیار مهم است. این نکات که از جمع بندی بخش های قبل آماده شده است به شما کمک می کنند تا ارزش ساعت های قدیمی و آنتیک خود را حفظ کنید.
شناسایی نوع ساعت: هر نوع ساعت آنتیکی نیازهای خاص خود را دارد. شناخت نوع ساعت به شما کمک می کند تا به بهترین شکل از آن مراقبت کنید.
ایجاد شرایط محیطی مناسب: ساعت ها باید در دمای مناسب (۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی گراد) و رطوبت کنترل شده (۴۰ تا ۶۰ درصد) نگهداری شوند. همچنین، از قرار دادن آن ها در معرض نور مستقیم خورشید و گرما خودداری کنید.
تمیز کردن منظم: ساعت را با یک پارچه نرم و بدون پرز تمیز کرده و از استفاده از مواد شیمیایی قوی پرهیز کنید. برای ساعت های ضدآب، پارچه مرطوب مناسب است. اگر ساعت شما بند استیل دارد پس از 30 دقیقه قرار دادن در محلول آب و صابون با مسواک نرم تمیز کنید. اگر لکه چسبناکی روی ساعت چسبیده است از خلال دندان کمک بگیرید و با حوصله آن را جدا کنید.
سرویس دوره ای: هر ۲ تا ۳ سال یک بار ساعت خود را نزد یک متخصص معتبر ببرید تا بررسی و سرویس شود. این کار به افزایش عمر مفید ساعت کمک می کند.
محافظت در برابر آسیب: ساعت را در جعبه مخصوص نگهداری کنید و از قرار دادن آن در معرض ضربه یا خراش جلوگیری کنید.
با رعایت این نکات، ارزش و زیبایی ساعت های قدیمی شما به خوبی حفظ خواهد شد. عمرشان بیشتر می شود و می توانید حتی پس از صد سال از گذر عمر این ساعت ها، همچنان از آن ها کار بکشید.

سخن آخر

نگهداری صحیح از ساعت های قدیمی و آنتیک نه تنها به حفظ ارزش مالی آن ها کمک می کند، بلکه باعث حفظ تاریخ و فرهنگ نیز خواهد شد. این ساعت ها در برخی مواقع ارزش مادی شاید نداشته باشند، اما برای صاحبان خود کالاهایی پر از خاطره و یادگاری هستند.
با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله، شما قادر خواهید بود که سرمایه گذاری خود را محافظت کرده و ارزش آن را در طول زمان حفظ کنید. به یاد داشته باشید که هر ساعت قدیمی یک داستان منحصر به فرد دارد. بنابراین، با مراقبت مناسب، می توانید داستان هایی جدید به آن اضافه کنید. اکنون زمان آن رسیده است که با دقت بیشتری به نگهداری اشیاء گرانبهای خود بپردازید.